Każdą zdradę można pięknie wytłumaczyć – mawiała twórczyni angielskiej potęgi kolonialnej królowa Elżbieta I. Ale zdrada, choćby tłumaczona najszlachetniejszymi zamiarami, pozostaje zawsze czynem podłym. 
Właściwie ten numer naszego miesięcznika miał być poświęcony 30. rocznicy wyborów do sejmu kontraktowego i upadku komunizmu. Kiedy jednak przysłuchiwałem się konferencji naukowej, która odbyła się w Pałacu Prezydenckim w Warszawie z okazji 30. rocznicy rozpoczęcia obrad okrągłego stołu, doszedłem do wniosku, że jeszcze nie czas, żeby zmierzyć się z tym tematem w magazynie historycznym. Niedobrze bowiem się dzieje, gdy przełomowe wydarzenia historyczne oceniają ich uczestnicy. Co innego wspomnienia i relacje. One są konieczne dla ochrony przed zapomnieniem. Ale ich ocena należy do następnych pokoleń. To dlatego nie wierzymy ocenom panowania Nerona wystawionym przez żyjącego w jego czasach Tacyta, nie mamy zaufania do panegiryków Bolesława Krzywoustego napisanych przez Galla Anonima, czy oburzamy się na Jana Długosza za obrzucanie kalumniami króla Władysława Jagiełłę. 
Historię, której byliśmy świadkami, powinniśmy opowiadać naszym dzieciom i wnukom, unikając przy tym artykułowania własnych werdyktów. Niezależnie bowiem od tego, jak bardzo jesteśmy przekonani o swojej bezstronności i obiektywizmie, zawsze nasze wspomnienia są obarczone namiętnościami, które ukształtowały się na pewnym etapie życia.
Nie zrozumiemy fenomenu upadku PRL bez poznania okoliczności, w których to osobliwe państwo wasalne zostało utworzone. Polska stała się sowieckim lennem w wyniku kontraktu handlowego. Warto o tym pamiętać, kiedy dzisiaj tak euforycznie łączymy bezpieczeństwo naszego kraju z sojuszem militarnym i politycznym ze Stanami Zjednoczonymi. Wydaje się to być słuszne i przemyślane. Nie zapominajmy jednak, że co prawda w dwóch kluczowych momentach w ciągu ostatnich 100 lat historii Polski Ameryka udzieliła nam największego wsparcia, ale zadała też jeden z najdotkliwszych ciosów. 101 lat temu odzyskaliśmy  niepodległość dzięki szlachetnej determinacji prezydenta Woodrowa Wilsona. 27 lat później tę suwerenność utraciliśmy w wyniku geszefciarskiej zdrady prezydenta Franklina D. Roosevelta. Niestety. nie ma innego słowa, którym można by scharakteryzować jego zgodę na porzucenie Polski pod sowiecką hegemonię. 
Zresztą nad czym tu lamentować: czy ktokolwiek naprawdę wierzy, że politycy kierują się jakimkolwiek imperatywem moralnym? Polityka to ukwiecony banałami marketing, który ma  zaspokajać określone potrzeby i osiągać spodziewany zysk. I pod tym względem postawa amerykańskiego prezydenta na konferencji jałtańskiej jest modelowym przykładem troski o własny, amerykański interes narodowy. Kiedy trwała konferencja jałtańska, dowództwo amerykańskiego frontu pacyficznego dopiero opracowywało atak na Iwo Jimę, w dalszych planach była inwazja na Okinawę. Imperium Japońskie trzymało się naprawdę mocno. Roosevelt zdawał sobie sprawę, że sowieckie wsparcie w Mandżurii jest warte każdej ceny.
W Jałcie ujawnił się stosunek elit amerykańskich do sprawy polskiej. Dla Waszyngtonu miała ona znaczenie drugorzędne. Jak to celnie skonkludował Napoleon Bonaparte: „politykę wszystkich mocarstw określa ich położenie geograficzne”. Powinniśmy o tym pamiętać, gdy entuzjastycznie powierzamy nasze bezpieczeństwo narodowe sojusznikowi odległemu o 8 tysięcy kilometrów.
Historia lubi się powtarzać. Otrzepmy z pyłu zapomnienia słowa prezydenta Geralda Forda, który podczas debaty z Jimmym Carterem w 1976 r. oświadczył: „Nie wierzę, aby Polacy uważali się za będących pod domeną Związku Radzieckiego. Każdy z tych krajów [Europy Wschodniej] jest niezależny i autonomiczny”. Przypomnijmy sobie, jak Barack Obama prosił prezydenta Rosji Dmitrija Miedwiediewa, aby ten dał mu czas w sprawie antyamerykańskiego systemu obrony przeciwrakietowej w Europie Środkowej. Wreszcie zwróćmy uwagę na slogan wyborczy Donalda Trumpa „America First”, który nie bez przyczyny został zapożyczony od potężnego ruchu izolacjonistycznego. „Jałta” jest ostrzeżeniem i przypomnieniem, że żadne obietnice i deklaracje nie są trwałe. Dlatego jeśli chcesz pokoju, szykuj się do wojny.