„Protokoły Mędrców Syjonu” to fałszywka stworzona na przełomie XIX i XX wieku przez carską tajną policję – Ochranę, opisująca rzekomą tajną strategię żydowskich przywódców w celu zapanowania nad światem. Zasady ich postępowania wyrażały myśli w rodzaju: „Polityka nie ma nic wspólnego z moralnością”, „Rezultat usprawiedliwia środki” lub „Naszym hasłem – siła i hipokryzja”. „Protokoły” zdawały się ujawniać ukryty sens historii. Różne instytucje, ruchy polityczne, niezależne, a nawet przeciwstawne, jak finansjera i ruchy rewolucyjne, okazywały się elementami tajnej strategii. Zjawiska i zdarzenia pozornie przypadkowe były przedstawiane jako jej narzędzia: „Niezbędne jest zaburzać we wszystkich krajach stosunki narodowe i rządy, aby przemęczyć wszystkich zatargami, wrogością, walką, nienawiścią, a nawet męczeństwem, głodem, wszczepianiem chorób, nędzą”. Jako jedno z narzędzi wspomniana była nawet wojna światowa: „Na każde przeciwdziałanie musimy być w stanie odpowiedzieć wojną pomiędzy krajem, który ośmielił się nam sprzeciwić, a jego sąsiadami, lecz jeśli i ci sąsiedzi postanowią stanąć razem przeciw nam, to musimy dać im odpór wojną powszechną”.

„Protokoły” zostały w Rosji opublikowane kilka razy, jeszcze przed I wojną światową, przez wydawców z kręgów monarchistyczno-nacjonalistycznych (Czarna Sotnia). W 1918 r. wydano je w Moskwie opanowanej już wtedy przez bolszewików, skąd przewożono je na południe Rosji. Dopiero od 1918 r. „Protokoły” stały się prawdziwie popularne i wydawano je także na obszarach opanowanych przez białych, również przez informacyjno-propagandowe agencje białych armii – OSWAG. Były one ulubioną lekturą admirała Aleksandra Kołczaka, jednego z głównych liderów białych. Wiarygodność „Protokołów” zdawały się potwierdzać fakty – liczni działacze pochodzenia żydowskiego w partii bolszewików, posługujący się rosyjskobrzmiącymi pseudonimami, znaczna liczba funkcjonariuszy narodowości żydowskiej w bolszewickim aparacie władzy oraz działania bolszewików w interesie ludności żydowskiej, m.in. dekret Rady Komisarzy Ludowych o antysemityzmie. 

Do białych docierały zdjęcia placówek Czeka z napisami w alfabecie hebrajskim i gwiazdami Dawida. Wywiad białych donosił z Petersburga, że Lenin mówi z żydowskim akcentem, z czego wywodzono, iż Żydzi podstawili za Lenina sobowtóra. Pojawiły się też kolejne fałszywki o treści zbieżnej z „Protokołami”. Jedna z nich zatytułowana „Raport towarzysza Rapoporta do członków Żydowskiej Socjal-Demokratycznej Partii Poalej-Syjon” odnosiła się do zapewnienia Żydom władzy ekonomicznej nad Ukrainą. Inny dokument – „List Komitetu Centralnego Międzynarodowej Ligi Żydowskiej” znaleziony przy zwłokach bolszewickiego dowódcy o nazwisku Zunder głosił: „My, synowie Izraela, stoimy u progu władzy nad światem, po tym jak narzuciliśmy narodowi rosyjskiemu jarzmo żydowskiej władzy”. 

Trzeba przyznać, że liczne fragmenty „Protokołów” mogły wywoływać skojarzenia z państwem tworzonym przez bolszewików, przykładowo: „Żaden komunikat nie przeniknie do społeczeństwa bez naszej kontroli”, „Powinniśmy zburzyć wszelkie wierzenia”, „Wykreślimy z pamięci ludzi wszystkie fakty z wieków minionych niepożądane dla nas”, „Bycie szpiegiem i donosicielem nie będzie wstydliwe, lecz chwalebne”. 

Rozpropagowanie „Protokołów” przyniosło tragiczne skutki. Armia białych dopuszczała się pogromów ludności żydowskiej pod hasłem „Bij Żydów, ratuj Rosję”. Liczni biali uważali, iż komuniści są tożsami z Żydami, a zjawisko, z którym walczyli, nazywali judeobolszewizmem lub żydokomunizmem. Wrogie nastawienie białych spychało żydowską ludność Rosji na stronę bolszewików, tworzyło podziały w ruchu białych i odcinało ich od pomocy Zachodu. Dowództwo białych podejmowało próby przeciwdziałania, o różnej jednak skuteczności. 

Ziarno rzucone na żyzny grunt

Porucznik Piotr Szabelski-Bork (prawdziwe nazwisko Piotr Popow) był monarchistą. Uczestniczył w spisku Puryszkiewicza (jednego z zabójców Rasputina) zawiązanym we wrześniu 1917 r., rozbitym przez bolszewików w listopadzie. Spiskowców skazano, ale dzięki amnestii zostali uwolnieni. Porucznik Szabelski-Bork wyruszył do Jekaterynburga, by ratować cara, ale przybył za późno. Następnie starał się dotrzeć do Kijowa, by pomóc wojskom hetmana Skoropadskiego w jego obronie przed petlurowcami, lecz nie dotarł, po drodze schwytali go bowiem petlurowcy. Dzięki wstawiennictwu Niemców został uwolniony wraz z innymi białymi oficerami i na przełomie 1918 i 1919 r. ewakuowany do Niemiec. Podróż odbył z pułkownikiem Fiodorem Winbergiem, którego znał ze spisku Puryszkiewicza, oraz z nowo poznanym porucznikiem Sergiejem Taborickim. Pułkownik Winberg walczył przeciw wojskom atamana Petlury jako dowódca oddziału w Kijowskiej Oficerskiej Drużynie Ochotniczej generała Kirpiczewa. W tej samej drużynie służył junkier Nikołaj Bułhakow, brat pisarza Michaiła Bułhakowa, pierwowzór postaci Nikołki Turbina w powieści „Biała Gwardia”. 

 Szabelski-Bork przywiózł ze sobą do Berlina egzemplarz „Protokołów Mędrców Syjonu” i już na początku 1919 r. przekazał go wydawcy Ludwigowi Müllerowi von Hausen. Ten zlecił przekład „Protokołów” na niemiecki i wydał je w 1919 r. Jeden z egzemplarzy przesłał do redakcji tygodnika „Völkischer Beobachter” wydawanego przez Towarzystwo Thule w Monachium. W tym samym 1919 r. roku fragmenty „Protokołów” ukazały się na łamach tej gazety. Z Towarzystwem Thule byli związani późniejsi przywódcy NSDAP, m.in. Rudolf Hess, Hans Frank, Julius Streicher, Dietrich Eckart i Alfred Rosenberg (główny ideolog nazizmu). Z inicjatywy Towarzystwa Thule zawiązano Niemiecką Partię Robotniczą, do której wstąpił Adolf Hitler. W 1920 r. powstała z niej Narodowo-Socjalistyczna Niemiecka Partia Robotnicza – NSDAP. 

Hitler zapoznał się z „Protokołami” niedługo po ich publikacji w Niemczech. W rozmowie z Hermannem Rauschningiem (prezydentem Senatu Wolnego Miasta Gdańska), opisując swoje wrażenia, powiedział później: „Przeczytałem »Protokoły Mędrców Syjonu« i przeraziłem się. Ta zwodniczość wszechobecnego wroga. Natychmiast zrozumiałem, że powinniśmy naśladować ich przykład, oczywiście na nasz sposób”. „Protokoły” ukształtowały świadomość Hitlera. Uwierzył, że toczy się totalna i bezwzględna walka o panowanie nad światem, w której Żydzi są stroną atakującą i przeważającą, a Niemcy jednym z ostatnich państw, których jeszcze nie zdołali całkowicie opanować. Za ewidentne potwierdzenie treści „Protokołów” uznał głód w Rosji, który według „Protokołów” stanowił jedno z narzędzi ujarzmienia ludności. Według Heinricha Himmlera Hitler nauczył się „Protokołów” na pamięć. 

Zapowiedź Zagłady

Do wizji zawartej w „Protokołach” Hitler nawiązywał regularnie. Przykładowo, w przemówieniu z 1923 r. opublikowanym w „Völkischer Beobachter” zarzucił Żydom, że celowo doprowadzili do wojny między Rosją i Niemcami, jedynymi państwami, które nie podporządkowały się ich władzy. W „Mein Kampf” Hitler napisał o „Protokołach”: „Nie jest ważne, z której żydowskiej głowy pochodzą te rewelacje, ale jest decydujące, że z całkowicie przerażającą precyzją odsłaniają naturę i działalność narodu żydowskiego, jego wewnętrzne związki i ostateczne cele”. Także w „Mein Kampf” napisał: „Jeśli Żyd z pomocą marksistowskiego credo zwycięży narody świata, wtedy jego koroną stanie się taniec śmierci ludzkości, wtedy ta planeta, jak przed milionami lat, będzie bezludnie ciągnęła przez eter”. W przemówieniu przed Reichstagiem 30 stycznia 1939 r powiedział: „Dzisiaj znowu chcę wystąpić jako prorok: jeśli międzynarodowe żydowskie kręgi finansowe tak w Europie, jak i za jej granicami doprowadzą do wciągnięcia w wojnę innych narodów, to jej wynikiem nie będzie bolszewizacja kuli ziemskiej i zwycięstwo żydostwa, a zniszczenie żydowskiej rasy w Europie”. Powtórzył to w przemówieniu z 1 września 1939 r. Do tych słów nawiązał w rozmowie z Himmlerem w 1941 r.: „Z trybuny Reichstagu zapowiedziałem żydostwu, że w razie, jeśli wojna okaże się nieuniknioną, Żydzi znikną z Europy. Na sumieniu tej rasy przestępców – dwa miliony niemieckich śmierci w pierwszej wojnie światowej, teraz jeszcze setki tysięcy…”. Jeszcze jedna jego wypowiedź wygłoszona na kilka dni przed śmiercią, zanotowana przez Martina Bormanna: „Prowadziłem z Żydami czystą grę. W przededniu wojny udzieliłem im ostatniego ostrzeżenia. Powiedziałem, że jeśli znowu pogrążą świat w nowej wojnie światowej, to tym razem nie będzie dla nich litości. Że ten pasożyt będzie ostatecznie zniszczony w Europie. Oni odpowiedzieli na to ostrzeżenie wypowiedzeniem wojny”. 

„Jakie są uszy Stalina?”

Hitler najwyraźniej wyobrażał sobie, iż istnieje jakieś żydowskie centrum decyzyjne, zdolne wywołać wojnę światową, wobec którego sformułował groźbę likwidacji Żydów w Europie, a gdy groźba nie poskutkowała, zrealizował ją. 

„Protokoły  Mędrców Syjonu” były w Niemczech publikowane wielokrotnie. Komentował je także Alfred Rosenberg. Uczono o nich w szkołach. Niemiecka propaganda w czasie II wojny światowej utrzymywała, że Niemcy prowadzą wojnę nie z trzema państwami: Wielką Brytanią, Stanami Zjednoczonymi i Związkiem Radzieckim, lecz z jednym wrogiem – międzynarodowym żydowskim spiskiem, który te państwa kontroluje. Na plakatach wyrażano to na różne sposoby, np.: Żyd wyglądający zza zasłonek w postaci flagi amerykańskiej, brytyjskiej i radzieckiej lub Żyd ze znaczkami w klapie marynarki w postaci flag trzech państw alianckich albo Żyd poruszający kukiełkami Stalina i Churchilla. 

O wierze Hitlera w światowy spisek żydowski świadczy również osobliwe pytanie o kształt uszu Stalina, czy są „przyrośnięte po żydowsku, czy oddzielne jak u Aryjczyków”, z jakim zwrócił się do fotografa delegacji niemieckiej, która podpisała pakt Ribentrop-Mołotow, a usłyszawszy, że oddzielone, zareagował wyrazem ulgi. Niezależnie jednak od tego, czy Hitler wierzył w żydowski spisek opisany w „Protokołach”, czy też głosił jego istnienie tylko w celach propagandowych, nie ulega wątpliwości, iż „Protokoły” stanowiły fundament ideologii NSDAP. 

Umożliwienie wydania w Niemczech „Protokołów  Mędrców Syjonu” nie było jedynym wkładem białych emigrantów w stworzenie nazizmu. Pułkownik Winberg, porucznik Szabelski-Bork i porucznik Taboricki wydawali czasopisma „Prizyw” i „Łucz Swieta”, gdzie regularnie publikowali antysemickie materiały, tłumaczone i przedrukowywane później przez niemieckie nacjonalistyczne gazety. Opublikowali m.in. „dokument Zundera”, który następnie ukazał się po niemiecku w „Völkischer Beobachter”. 

Rosyjscy sponsorzy NSDAP

Biali emigranci rosyjscy i niemieccy nacjonaliści wspólnie założyli tajną organizację Die Wirtschaftliche Aufbau Vereinigung mającą na celu doprowadzenie do przejęcia przez nacjonalistów władzy w Niemczech i Rosji. Do organizacji należeli m.in. generał Erich Ludendorff (jeden z głównych dowódców armii niemieckiej w czasie I wojny światowej), Max Erwin von Scheubner-Richter (bliski współpracownik Hitlera w NSDAP), generał Wasilij Biskupski (dawny dowódca dywizji kawalerii w wojskach hetmana Skoropadskiego), Alfred Rosenberg, pułkownik Winberg i porucznicy Szabelski-Bork oraz Taboricki. Rosenberg i von Scheubner-Richter byli Niemcami bałtyckimi dobrze znającymi Rosję i język rosyjski. 

Wśród działań organizacji były akcje terrorystyczne. Szabelski-Bork i Taboricki zasłynęli zamachem na byłego ministra rządu tymczasowego Rosji Pawła Milukowa. Zaatakowali go w Filharmonii Berlińskiej, a strzelając z kilku rewolwerów, ranili 9 osób i zabili Władimira Nabokowa, ojca słynnego pisarza. Milukow pozostał nietknięty. Zamachowców aresztowano i skazano na więzienie. 

Organizacja Aufbau popierała pretensje wielkiego księcia Kiryła Romanowa do tronu carskiego. Kirył Romanow był jednym z niewielu ocalałych z pancernika „Pietrowsk”, który zatonął wskutek wybuchu miny w wojnie rosyjsko-japońskiej. W trakcie rewolucji lutowej Kirył Romanow przyłączył się do rewolucjonistów, a po rewolucji październikowej uciekł z Rosji po zamarzniętej Zatoce Fińskiej. Według innej wersji wyjechał pociągiem. Wspierał Aufbau finansowo, a Aufbau wspomagała finansowo NSDAP. 

Z pomocą Aufbau generał Ludendorff wraz z Hitlerem przeprowadzili w 1923 r. pucz monachijski. Pucz załamał się, gdy po bezkrwawym zajęciu trzech głównych piwiarni w Monachium puczyści natrafili na policję, która otworzyła ogień, zabijając 14 uczestników, w tym von Scheubner-Richtera. 

Po nieudanym puczu współpraca pomiędzy środowiskami białych emigrantów i NSDAP osłabła, ale nie ustała. Biskupski, Szabelski-Bork i Taboricki po dojściu NSDAP do władzy pełnili kierownicze funkcje w niemieckim Zarządzie do spraw Rosyjskiej Emigracji. Taboricki założył Narodową Organizację Rosyjskiej Młodzieży wzorowaną na Hitlerjugend. Szabelski-Bork publikował wiersze, ale ich jakość była gorsza nawet od jakości zamachu na Milukowa. 

Wpływ rosyjskiej białej emigracji na ukształtowanie się nazizmu jest historii znany. Pisali o tym m.in.: Norman Cohn w pracy „Warrant for Genocide: The Myth of the Jewish World-Conspiracy and the Protocols of the Elders of Zion” („Upoważnienie do ludobójstwa: Mit żydowskiej światowej konspiracji i Protokoły  Mędrców Syjonu”), Richard Pipes w książce „Rosja bolszewików” i Michael Kellogg w „Rosyjskich źródłach nazizmu”. 

 Biali emigranci rozwieźli „Protokoły” po świecie z intencją demaskowania bolszewików i liczne wydania „Protokołów” ukazały się w wielu krajach. W latach 70. XX wieku misję propagowania „Protokołów” wzięła na siebie KGB. Ion Pacepa, były szef rumuńskiego wywiadu, ujawnił, że KGB i podległe jej służby z krajów socjalistycznych rozpowszechniały w krajach arabskich arabskojęzyczną wersję „Protokołów” w celu wzbudzania nienawiści do Izraela i Stanów Zjednoczonych. 

„Protokoły  Mędrców Syjonu” powstały jako narzędzie dezinformacji i prowokacji, lecz cele, dla jakich je wykorzystywano, ulegały zmianom. Ochrana stworzyła je w celu zwalczania ruchów rewolucyjnych. Biali mieli nadzieję, że wykują z ich pomocą niemiecki miecz, którym pokonany zostanie judeobolszewizm. Skutki były inne od spodziewanych i straszliwe.