31 października 1887 r. w położonej we wschodnich Chinach wsi Xikou w dobrze sytuowanej rodzinie handlarzy ryżem i winem przyszedł na świat chłopiec, któremu przeznaczenie miało wyznaczyć szczególną rolę w dziejach Państwa Środka. Skomplikowane chińskie nazewnictwo charakteryzuje się mnogością figur retorycznych. I tak chłopiec otrzymał od dziadka imię Jui-yuan, czyli „pomyślny początek”. Jego matka, gorliwa buddystka Wang Caiyu, nazwała synka Chung-chen, czyli „zrównoważona sprawiedliwość”. Chłopiec otrzymał także dodatkowe imię Jieshi, czyli „między skałami”, czemu chińscy biografowie przyszłego generalissimusa nadali prorocze znaczenie. W 1936 r. miał bowiem ukrywać się w jaskini w okolicy Xi’an.

W latach 20. XX wieku, kiedy przyszły generalissimus przyjechał do Kantonu, zapisane w urzędowym języku mandaryńskim imię Jiang Jieshi zastąpiło wymawiane w kantońskim dialekcie imię Czang Kaj-szek. Pod tym drugim był później znany na Zachodzie, pierwsze było używane przez Chińczyków. Do tradycji należało mitologizowanie przez chińskie rodziny swojego pochodzenia. Rodzina Czang Kaj-szeka wierzyła, że wywodzi swe pochodzenie od starożytnego księcia Zhou.

W wieku 7 lat słaby i chorowity Czang stracił ojca. Być może z tego powodu przez resztę życia był silnie emocjonalnie związany z matką. Kiedy miał 14 lat, ożeniono go z 19-letnią wiejską dziewczyną o imieniu Mao. Nie był to jednak szczęśliwy związek, a niechęć matki Czanga do synowej łagodziło jedynie to, że Mao miała tylko częściowo zdeformowane stopy, co czyniło ją przydatną w gospodarstwie. Zapoczątkowana na dworach arystokratycznych w X wieku wynaturzona estetycznie tradycja krępowania stóp dziewczynkom prowadziła bowiem nieuchronnie do kalectwa i niepełnosprawności. Dopiero w wyniku powstania tajpingów w połowie XIX wieku wprowadzono zakaz tego typu zabiegów. Ostatecznie upadek mandżurskiej dynastii Qing w 1911 r. i zakaz wydany przez rząd Republiki Chińskiej zakończyły tę barbarzyńską tradycję.

Miłośnik kultury japońskiej

Wrażliwy i uczuciowy młody Czang był samotnikiem kochającym piękne krajobrazy rodzinnych stron. Wiele lat później, kiedy był już dyktatorem, jego ulubionym miejscem odpoczynku była zbudowana na grzbiecie Śnieżnej Góry rezydencja o nazwie Taras Miao. Wnoszony tam w lektyce oddawał się medytacjom i rozmyślaniom. Jeszcze jako dziecko lubił dowodzić swoimi kolegami. Zawsze musiał być najważniejszy – czy to w nauce, czy w zabawie lub jakiejkolwiek rywalizacji. Uwielbiał być w centrum uwagi. Bez wątpienia był megalomanem ze skłonnością do koloryzowania. W wiejskiej szkole wkuwał na pamięć wieczne prawdy z tekstów Konfucjusza. W kolejnych szkołach, do których uczęszczał, w Gimnazjum Smoka w Fenghua i prywatnej szkole w portowym mieście Ningbo, obowiązywał zakaz zadawania pytań nauczycielom i bezwarunkowe posłuszeństwo. Te zasady bardzo odpowiadały Czangowi. Czuł się znakomicie w koszarowej atmosferze. Nauczyciele wspominali Czanga jako ucznia niebywale skupionego w czasie lekcji. Jego koncentracja na wykonywanych czynnościach była niemal legendarna. Odnosiło się wrażenie, że odcinał się całkowicie od otaczającej go rzeczywistości. Szczególne zainteresowanie wzbudzały u niego wykłady z wojskowości i na temat znaczenia armii w państwie. W 1906 r. wstąpił do Akademii Wojskowej w Baoding. Wtedy po raz pierwszy zetknął się z historią Japonii, która go zafascynowała.

W drugiej połowie XIX wieku Japonia przeobraziła się z zapyziałego średniowiecznego państwa w nowoczesne imperium pacyficzne. W przeciwieństwie do Chin rządzonych przez słabnącą dynastię Qing Kraj Kwitnącej Wiśni rozwijał nowoczesny przemysł oraz technikę militarną. Spór o Koreę, która była dotychczas protektoratem Chin, doprowadził do wybuchu w sierpniu 1894 r. wojny chińsko-japońskiej, którą Chiny przegrały. W 1905 r. klęska Rosji w wojnie z Japonią ugruntowała pozycję Tokio jako pierwszorzędnego gracza w polityce światowej. Cywilizacyjna przemiana Japonii zafascynowała Czanga tak bardzo, że w 1906 r. postanowił odwiedzić ten kraj. W drodze na wyspy japońskie dokonał swoistego aktu buntu wobec porządku panującego w Chinach. W czasie podróży ściął i odesłał do domu warkocz, którego noszenie było nakazem i symbolem posłuszeństwa w stosunku do cesarskiej władzy Mandżurów. Odcięcie warkocza było wymowną demonstracją polityczną, uczynioną pod wpływem lektury „Podręcznika młodego anarchisty”. Książka nawoływała do buntu i zabicia cesarza oraz ustanowienia republikańskiego ustroju z konstytucją wzorowaną na ustawie zasadniczej USA.

Podczas pobytu w Japonii kontynuował studia na akademii wojskowej, uczył się języka japońskiego i zasmakował w japońskiej kuchni i kulturze. Często przyjeżdżał do Szanghaju. Tam poznał Du Yueshenga, przywódcę Gangu Zielonych, który rządził światem przestępczym tego miasta. W tamtym czasie Czang sam miewał wielokrotnie problemy z prawem. 15 lutego 1912 r. został aresztowany za zastrzelenie Tao Chengzhanga, przywódcy grupy o nazwie Odnowa Społeczeństwa. To był czas, kiedy walka polityczna przenosiła się na ulicę. Za namową chińskiego działacza rewolucyjnego Chen Qimeia wstąpił do Ligi Związkowej, a rok później do Kuomintangu, którego przywódcą miał się stać w przyszłości. W 1915 r. agenci Yuan Shikaia zabili Chena, który z przyjaciela zmienił się w partyjnego rywala Czanga. Śmierć konkurenta otworzyła Czangowi drogę do przywództwa w Chińskiej Partii Rewolucyjnej i władzy nad Chinami. Sun Jat-sen mianował go komendantem Akademii Wojskowej Whampoa.

Ojciec współczesnych Chin

10 października 1911 r. wybuchła rewolucja Xinhai, która obaliła dynastię Qing i doprowadziła do proklamowania Republiki Chińskiej. Pół roku później powstał Kuomintang. Jego głównym twórcą i duchowym mentorem był Sun Jat-sen, lekarz, rewolucjonista i polityk. To jedna z nielicznych postaci szanowanych zarówno w ChRL, jak i na Tajwanie. Jego nazwisko jest nawet wymienione w preambule konstytucji Chińskiej Republiki Ludowej. Sun Jat-sen był propagatorem idei przekształcenia Chin w nowoczesne, w pełni suwerenne, demokratyczne państwo. Była to prawdopodobnie najbardziej charyzmatyczna postać w historii Chin po obaleniu monarchii. Sun Jat-sen otwarcie nawoływał do obalenia dynastii mandżurskiej i przeobrażenia Chin w imię trzech zasad ludowych: nacjonalizmu, demokracji i dobrobytu ludu. Na początku XX wieku odbył wiele podróży po Azji Południowo-Wschodniej, nawiązując polityczne kontakty, zbierając fundusze na działalność rewolucyjną, a także inicjując szereg społeczno-kulturowych przedsięwzięć, z których najważniejsze było zawiązywanie kółek naukowych i otwieranie klubów czytelniczych. Służyły one do publicznego odczytywania doniesień prasowych o charakterze rewolucyjnym i antycesarskim. Te publiczne lektury były przeznaczona dla niepiśmiennych mas z nizin społecznych, które stanowiły 90 proc. populacji chińskiej. W grudniu 1910 r. w siedzibie Ligi Związkowej w Penangu powstał pierwszy chiński dziennik „Kwong Wah Yit Poh”. Dzięki inicjatywom społecznym Sun zyskiwał ogromny szacunek i sympatię. W 1924 r. wraz z Song Ziwenem utworzył Kantoński Bank Centralny, pierwszy bank w historii Chin. W ten sposób miało się spełnić jedno z jego marzeń o zbudowaniu narodowego kapitalizmu i niezależnego systemu bankowego.

Po upadku dynastii mandżurskiej nastąpił okres raczkującej demokracji, kiedy ścierały się trzy główne siły polityczne: Kuomintang, Partia Republikańska i komuniści. W latach 1912–1927 Kuomintang powołał trzy rządy z siedzibami w Kantonie, Nankinie i Wuhanie. Rządy wyłonione z Kuomintangu pozostawały w opozycji do Partii Republikańskiej, która tworzyła własne gabinety w Pekinie na północy kraju. Chaosowi politycznemu towarzyszył chaos społeczny. Wojna domowa między nacjonalistami z południa a Armią Narodowo-Rewolucyjną z północy przynosiła ogromne cierpienie mieszkańcom miast i wsi. W wielkich miastach Chin i na prowincji szalała korupcja, łapownictwo i złodziejstwo. Miasta były opanowane zarówno przez skorumpowanych urzędników, jak i bandy opryszków terroryzujących ludność, wymuszających okupy i haracze. Wszędzie kwitła prostytucja, żebractwo i handel opium. Na domiar złego terror siali także „biali” – wojskowi uciekinierzy z sowieckiej Rosji. W miastach szerzył się głód, bezrobocie i wzgarda dla życia ludzkiego. Obok bogatych dzielnic istniały kwartały budzące przerażenie. Na rogach ulic piętrzyły się setki niepogrzebanych ciał ludzi, którzy zmarli z głodu lub zostali zabici podczas wojen gangów. Od czasu do czasu ludność dziesiątkowały epidemie cholery, wynikające z braku elementarnej higieny. Szacuje się, że w latach 1919–1949 epidemie zabiły łącznie 35 mln ludzi. Dodatkowo strach i grozę budzili nie tylko gangsterzy pracujący dla rządu Czanga, jak choćby przywódca Zielonego Gangu w Szanghaju Du Yuesheng, ale także szefowie służb specjalnych, jak Dai Li, słynący z okrucieństwa wobec swoich ofiar.

Długi Marsz

W 1927 r. doszło do całkowitego rozłamu między Komunistyczną Partią Chin a Kuomintangiem, kiedy rząd Czanga wydalił Galina i innych radzieckich doradców wojskowych. Ta decyzja zapoczątkowała ostry kurs wobec chińskich komunistów i doprowadziła do wybuchu wojny domowej. Wspierane przez ZSRR i Komintern przywództwo Komunistycznej Partii Chin utworzyło bazy wojskowe w południowo-wschodnich regionach w pobliżu prowincji Jiangxi, Fujian, Hunan oraz Zhejiang. Na odbytym w listopadzie 1931 r. w Ruijinie zjeździe rad delegatów komunistycznych proklamowano utworzenie Chińskiej Republiki Rad i przyjęto konstytucję wzorowaną na radzieckiej. 27 listopada 1931 r. komuniści wybrali Mao Zedonga na prezydenta. Wypowiedział on wtedy znamienne słowa, które proroczo określały przyszłość Chin: „Odtąd istnieją na terytorium Chin dwa całkowicie odmienne państwa. Jednym jest tak zwana Republika Chińska, która jest narzędziem imperializmu. Drugim jest Chińska Republika Rad, państwo szerokich mas wyzyskiwanych i prześladowanych robotników, chłopów, żołnierzy i rzemieślników”.

Proklamowana przez Mao republika rad istniała niespełna 3 lata. Od października 1934 r. do października 1935 r. siły Kuomintangu pod dowództwem Czang Kaj-szeka okrążyły wojska komunistyczne i zmusiły je do przegrupowania z południowo-wschodnich części kraju do północno-zachodnich prowincji. Ta ucieczka komunistów przeszła do historii jako Długi Marsz, w czasie którego 90 tys. żołnierzy Mao i 30 tys. cywilów przeszły jedenaście prowincji, pokonując morderczy dystans 12 tys. kilometrów. W czasie kolejnych pięciu ofensyw siły Kuomintangu pod dowództwem Czang Kaj-szeka próbowały otoczyć armię komunistyczną, ale ostatecznie Długi Marsz zakończył się w prowincji Shaanxi. W czasie walk i wyczerpującego marszu komuniści stracili połowę swojego stanu osobowego. Mimo tak dotkliwych porażek Mao nie stracił zaufania swoich ludzi. W styczniu 1935 r. w miejscowości Zunyi ukonstytuowało się nowe kierownictwo Komunistycznej Partii Chin, które wybrało go na przewodniczącego KPCh.

W tym czasie dowodzone przez Czanga wojska Kuomintangu miały poważne szanse na całkowite zniszczenie sił komunistycznych. Jednak utrata w 1931 r. bogatej w surowce i mającej znaczenie strategiczne Mandżurii na rzecz Japonii skłoniła dowódców armii północnych Kuomintangu do prowadzenia tajnych pertraktacji z przywódcami komunistów w celu utworzenia wspólnego frontu przeciwko japońskim agresorom.

Okres rządów Czanga w latach 1927–1937 przeszedł do historii jako tzw. dekada nankińska. Mimo że podręczniki tajwańskie przedstawiają Czang Kaj-szeka jako światłego ojca chińskiej demokracji, to w rzeczywistości był on bezwzględnym dyktatorem, który brutalnie zwalczał wszelką opozycję polityczną, ale – co też należy podkreślić – równie brutalnie walczył ze skorumpowanym aparatem urzędniczym. Na korzyść Czanga trzeba wymienić wprowadzenie takich zmian, jak zniesienie koncesji zagranicznych, tworzenie sieci dróg, linii lotniczych, unowocześnienie systemu finansowego państwa. Niezależnie od metod sprawowania władzy Chiny dokonały gwałtownego skoku cywilizacyjnego. Dowodzi tego rozwój literatury, sztuki i filmu.

Chiny to ja

Jonathan Fenby, brytyjski biograf Czang Kaj-szeka, opisał go jako szczupłego mężczyznę o wzroście 170 cm i wadze około 60 kg. Generalissimus był zawsze schludnie ubrany, miał pociągłą twarz i gładko ogoloną głowę. Był egocentrykiem stawiającym swoją osobę na pierwszym miejscu. Nie znosił sprzeciwu. Najlepiej opisał go pracujący w redakcji gazety „North China Daily News” radziecki doradca W. A. Stiepanow: „Uważamy Czang Kaj-szeka za osobliwego człowieka o osobliwych cechach, z których najbardziej widoczne są żądza sławy i władzy oraz pragnienie stania się bohaterem Chin. (...) Nikomu nie wolno spierać się z nim w żadnej kwestii ani działać w jego imieniu”. Publicyści z „North China Daily News” wyrażali o Czangu taką opinię: „Wielu cudzoziemców skłania się ku temu, by pokładać wielkie zaufanie w generale Czang Kaj-szeku, wierząc, że jest rozsądny. Trudno nie dojść do wniosku, że motywem każdego jego ruchu jest dążenie do nadania sobie splendoru”.

Jedyną siłą, do której Czang miał zaufanie, było wojsko. Często podkreślał: „Jeśli będę miał kontrolę nad armią, to będę miał kontrolę nad krajem. To moja droga do przywództwa”. Czang był podejrzliwy i nieustannie nękało go poczucie zagrożenia. Obserwujący generalissimusa konsul francuski tak opisał ten lęk: „O planach jego podróży dowiadują się z wyprzedzeniem tylko jego najbliżsi współpracownicy. Porusza się w otoczeniu strażników, którzy stoją na stopniach jego samochodu i gotowi są strzelać do każdego, kto wykona podejrzany ich zdaniem gest”.

Czang Kaj-szeka i jego żonę Song Meiling, szwagierkę Sun Jat-sena, cechowała także wyjątkowa dwulicowość i hipokryzja. Głosząc na zewnątrz ideały konfucjańskie i forsując ideę odrodzenia moralnego, założyli ruch społeczny Nowe Życie, hołdujący czterem konfucjańskim zasadom: przyzwoitości, właściwemu zachowaniu, uczciwości i prawości oraz honorowi. Idea była piękna, ale fałszywa. Małżeństwo Czangów na użytek publiczny popisywało się ostentacyjną skromnością, ale w rzeczywistości żyło w niewyobrażalnym luksusie, podobnie zresztą jak reszta aparatu partyjnego, który wzbogacał się kosztem milionów głodujących Chińczyków. W 1936 r. australijski doradca rządu chińskiego William Henry Donalds zwrócił się do Czanga i jego żony tymi słowami: „Siedzicie sobie w waszej siedzibie, gdzie parapet wyznacza wasz horyzont. Nie macie o niczym pojęcia, bo nikt nie śmie wyprowadzić was z błędu. Wy możecie stracić twarz, ale ktoś może stracić głowę. Pochowaliście umysły w mysich norach, wystają wam próżne tyłki. Do diabła, panie generalissimusie, wszyscy staliście się nieznośnie głupi”. Tylko zagraniczny doradca, który doskonale orientował się w skali gigantycznego łapownictwa, zacofania transportu, przemysłu i administracji, mógł sobie pozwolić na takie słowa pod adresem dyktatora. Jednak Czang na każdą, choćby nawet nieśmiałą próbę zwrócenia mu uwagi na nieprawidłowości w funkcjonowaniu systemu miał jedną odpowiedź: „Jestem generalissimusem, nie popełniam błędów. Chiny to ja i nie mogą sobie poradzić beze mnie”. Czang nie darował krytyki swojemu doradcy. Wkrótce Song Meiling zażądała od Donaldsa opuszczenia Chin.

Japońska napaść

W 1937 r. załamał się świat Czanga. Miłośnik kultury japońskiej musiał stawić czoło japońskiej napaści na jego kraj. Kuomintang i jego siły zbrojne pozostały jako jedyna siła walcząca z bezwzględną armią japońską. Podpisany wiosną 1941 r. pakt o nieagresji między ZSRR i Japonią powodował, że stacjonujące w Yananie komunistyczne oddziały Mao Zedonga nie wsparły nacjonalistów Czanga w walce z najeźdźcą.

W grudniu 1936 r. pewne wydarzenia załamały wiarę Czanga we własną szczęśliwą gwiazdę. Podczas wizyty w Xi’an w prowincji Shaanxi, w kwaterze dowódcy Zhang Xuelianga, zwanego „młodszym marszałkiem”, dyktator został pojmany i przetrzymany w areszcie domowym przez 13 dni. Był to efekt tajnych negocjacji Zhanga z negocjatorem komunistów Zhou Enlaiem. Celem tego nieudolnie przeprowadzonego zamachu stanu miało być skłonienie Czanga do współpracy z wojskami Mao Zedonga we wspólnej walce przeciw Japonii. Czang zgodził się na osiem żądań Zhanga w sprawie stworzenia z Mao Zjednoczonego Frontu. Po uwolnieniu Czanga dyktator kazał aresztować Zhanga, który jako więzień polityczny został osadzony w areszcie domowym, gdzie żył do 1990 r. Historycy snują przypuszczenia, że gdyby zamach w Xi’an zakończył się śmiercią Czanga, a siły Kuomintangu zjednoczyły się z wojskami japońskimi, to powstałaby ogromna, wyszkolona przez instruktorów cesarskich armia, która podjęłaby walkę z ZSRR. Być może w ten sposób ziściłoby się częściowo ciche marzenie Sun Jat-sena o panazjatyckim zjednoczeniu Chin, Japonii i Indii. Obraz świata, jaki ukształtowałby się po II wojnie światowej, byłby zupełnie inny.

Wybuch wojny amerykańsko-japońskiej i napaść III Rzeszy na ZSRR w 1941 r. sprawiły, że zarówno Moskwa, jak i Waszyngton zainteresowane były silnym wsparciem wojsk Czang Kaj-szeka, żeby odciągnąć japońskie siły zbrojne z teatru wojennego na Pacyfiku i w Azji Południowo-Wschodniej. Niespodziewanie Czang Kaj-szek został zaliczony do wielkiej czwórki w koalicji przeciwko państwom Osi. Podczas pamiętnej konferencji w Kairze w listopadzie 1943 r. siedział obok prezydenta Franklina Delano Roosevelta i premiera Winstona Churchilla. Dopiero klęski jego wojsk w 1944 r. w prowincjach Henan, Hunan i Guangxi sprawiły, że Roosevelt zażądał przekazania władzy nad armią w ręce szefa sztabu Czanga, amerykańskiego generała Josepha Stilwella, zwanego „Octowym Joe”. Stilwell miał o Czangu jako dowódcy i taktyku złą opinię i nazywał go „grzechotnikiem” lub „fistaszkiem”. W odpowiedzi na żądania Roosevelta uparty Czang zdymisjonował Stilwella, co spowodowało trwały zatarg z Waszyngtonem. To prawda, że Amerykanie nie rozumieli złożonych problemów Chin – ogromnego i zróżnicowanego etnicznie kraju, gdzie mówi się w 120 językach. Jednak w wyniku bezmyślnych przepychanek Czanga z administracją USA amerykańska pomoc militarna dla nacjonalistów znacznie osłabła, podczas gdy moskiewska dla Mao znacznie wzrosła. W 1945 r. pod koniec II wojny światowej Mao i Czang spotkali się w Chongqingu, aby świętować bliskie zwycięstwo w wojnie z Japonią. Nie zmieniło to faktu, że nadal trwały zaciekłe walki między nacjonalistami a komunistami. Po 1945 r. Mao odwinął się i wykorzystał osłabienie wojsk Kuomintangu. Rozpoczęła się wyczerpująca wojna domowa.

Dwa państwa chińskie

W 1947 r. po uchwaleniu nowej i odrzuconej przez komunistów demokratycznej konstytucji Zgromadzenie Narodowe wybrało Czanga na prezydenta. Jednak dwa lata później wojska Czang Kaj-szeka poniosły ostateczną klęskę w walce z siłami Mao. 21 stycznia 1949 r. w obliczu klęsk ponoszonych przez Kuomintang Czang Kaj-szek złożył rezygnację, a jego następca Li Zongren wkrótce wyemigrował do USA. 1 października 1949 r. Mao Zedong ogłosił powstanie Chińskiej Republiki Ludowej.

Wojska Kuomintangu kierowane przez Czanga i jego syna zostały zepchnięte  do ostatniego bastionu nacjonalistów, miasta Chengdu, skąd 11 grudnia 1949 r. większość odleciała na Tajwan. Ta stosunkowo niewielka wyspa o powierzchni 36 tys. km kw., oddalona o 150 km od Chin kontynentalnych, stała się odtąd siedzibą rządu i państwa kierowanego przez Czang Kaj-szeka. Przez kolejne 26 lat generalissimus rządził Tajwanem twardą ręką, a chiński nacjonalizm dominował we wszystkich sferach życia wyspiarzy, wypierając miejscową kulturę. Język tajwański zastąpiono oficjalnym mandaryńskim. Stojąc niezmiennie na czele Kuomintangu, Czang dokonał czystek w szeregach partii, usuwając ludzi podejrzanych o korupcję. Tajwan stał się państwem monopartyjnym, gdzie Kuomintang kontrolował wszystkie aspekty życia. Oba państwa nazywające się Chinami – ChRL i Republika Chin (Tajwan) – rościły sobie prawo do jedynego reprezentowania Chin na arenie międzynarodowej. Jeszcze do 1971 r. Tajwan był stałym członkiem Rady Bezpieczeństwa w ONZ.

Czang Kaj-szek nie porzucił myśli o odzyskaniu utraconych Chin. W 1960 r. zwrócił się do USA o pomoc w inwazji na maoistowskie Chiny, które przeżywały wówczas koszmar tzw. Wielkiego Skoku autorstwa Mao Zedonga. Jednak Stany Zjednoczone, które stworzyły z Tajwanu potężny antymaoistowski bastion, odmówiły przekazania Czangowi głowic nuklearnych. 5 kwietnia 1975 r. generalissimus zmarł na atak serca w wieku 87 lat. Jego główny rywal Mao Zedong zmarł zaledwie kilka miesięcy później. Śmierć obu dyktatorów zakończyła pewną epokę w dziejach Chin. Chiang Ching-kuo, nowy prezydent Tajwanu, a prywatnie syn Czang Kaj-szeka, przyjął pomoc USA w reformowaniu rolnictwa i gospodarki. W stosunkowo szybkim czasie gospodarka wyspy wspaniale rozkwitła, a Tajwan zaczęto nazywać tygrysem Azji. Kontynentalne Chiny po śmierci Mao i tzw. okresie dwuwładzy rozpoczęły w 1978 r. okres burzliwego rozwoju gospodarczego, który trwa do dziś i wysuwa ten ogromny kraj na czoło gospodarki światowej.