Historia to nie tylko wielkie kampanie, bitwy i geniusze miecza. Historia jest również matką wynalazków, także tych konsumpcyjnych. Mało kto jest świadom, że piwo wynaleziono w starożytnym Sumerze, wino na Kaukazie, napar z owoców kawowca w bisynii. Spożycie każdego z  tych napojów obrosło w osobne tradycje i protokół. Każdy z nich ustępuje jednak na tym polu zwyczajnej – na pozór 
– herbacie.

Agata Tuszyńska w swojej pięknej i szczęśliwie dostrzeżonej w świecie książce o Wierze Gran kilkakrotnie zauważa cień innej artystki warszawskiego getta – Franciszki Mannówny. A to postać równie fascynująca jak Wiera. Bardziej może nawet szekspirowska, choć mniej sławna. 

Co jest ważniejsze? Monoteizm czy zmartwychwstanie? Boskość Chrystusa czy jego trumf nad śmiercią? Dla religioznawców (tych chłodnych badaczy ksiąg) przynajmniej jedno dotąd było pewne. Wątek powstania ze zmarłych w historii religii ma wcześniejszy od chrześcijańskiego rodowód. A zatem przypadek Chrystusa (gdyby go traktować ze scjentystyczna rezerwą) nie był ani pierwszy, ani oryginalny.

To było kilkanaście lat temu. Wybraliśmy się niewielką grupą kolegów do Iranu, by obejrzeć ruiny zamków asasynów. Dwa lata wcześniej, z wyjątkową pieczołowitością zwiedzałem ich pozostałości w Syrii.