Lata 70. XX wieku to pierwsze dziesięć lat mojego życia, a więc cudowne, wręcz idylliczne dzieciństwo, które zawdzięczam swoim ukochanym rodzicom i dziadkom. Moja ocena jest zatem bardzo subiektywna i może się diametralnie różnić od ocen wielu Polaków. Podobnie jak zupełnie inaczej oceniam niż większość moich kolegów dziennikarzy lata 90., czyli okres transformacji polskiej polityki i gospodarki. Miałem to szczęście być wtedy gdzie indziej. 

Na moją ocenę lat 70. w Polsce składają się głównie wspomnienia niemające nic wspólnego z ówczesną sytuacją polityczną czy społeczną. Dziecko ocenia świat przez pryzmat zachowań, emocji i rozmów dorosłych. A ja miałem wówczas wrażenie, że życie tych ludzi jest poukładane i rodzi się nadzieja na lepszą przyszłość. Dopiero w latach 90., w dekadzie najwyższego bezrobocia w powojennej historii Polski, można było docenić stabilizację zawodową, jaką przez okres przywództwa Edwarda Gierka odczuwało wielu Polaków. Była to oczywiście równowaga pozorna i na kredyt – w dosłownym tego słowa znaczeniu. 

Dzisiaj, kiedy pytam się osoby starsze ode mnie, co sądzą o Gierku i jak go oceniają, nie spotykam się z pogardą pod jego adresem, jak to bywa przy ocenie Bieruta, Gomułki czy Jaruzelskiego. Ludzie pamiętają, że Gierek potwornie i nieracjonalnie zadłużył Polskę, ale też pamiętają szarą przaśną Polskę „gomułkowską” i nagłe, pełne kolorów i nadziei przeobrażenie tego kraju w pierwszej połowie lat 70. Wszystko wówczas stało się inne, zaczynając od telewizji kierowanej przez Macieja Szczepańskiego, po budownictwo, handel, szkoły, służbę zdrowia itp.

Gierkowi można zarzucać niebotyczne jak na tamte czasy zadłużanie kraju, ale nie sposób go jednocześnie oskarżać o złe zamiary, prywatę czy niechęć wobec modernizacji kraju. Jakże często w latach 80. ekipa Jaruzelskiego oczerniała swoich poprzedników, wypominając im życie ponad stan. Z perspektywy skali rabunku majątku narodowego, kolesiostwa, nepotyzmu i cwaniactwa, do czego  doszło na przełomie lat  80. i 90., rzekome skłonności establishmentu gierkowskiego do luksusu wydają się śmieszne. I sekretarzowi wypominano „bajeczną” willę w Klarysewie pod Warszawą. Kto widział ten dom, może się jedynie postukać w głowę. Proszę przyjrzeć się willom i pałacom aktywistów partyjnych i działaczy młodzieżówek socjalistycznych z lat 80., którzy szybko zapomnieli o ideałach socjalizmu i w porę potworzyli spółki nomenklaturowe, które były zaczynami ich fortun. 

Gierkowi zarzucano, że zbudował „sobie” ekspresową drogę katowicką, żeby w weekendy jeździć z Warszawy na rodzinny Śląsk. Prywata? Bez wątpienia. Ale czym jest ona wobec cotygodniowych przelotów samolotami rządowymi niektórych prominentów nowej Polski do ich rodzinnego Gdańska po zmianie ustrojowej?

Nie chcę być ani apologetą, ani obrońcą Edwarda Gierka, ale w myśl ewangelicznej zasady „Bogu co boskie, cezarowi co cesarskie” należy oddzielić ziarna prawdy od plew kłamstw i kalumni powstałych po 1980 r. na temat Gierka i jego ekipy. 

Wewnątrzpartyjna komisja pod przewodnictwem członka Biura Politycznego KC PZPR Tadeusza Grabskiego, która miała za zadanie znalezienie jak największej ilości brudów i haków na poprzednią ekipę, okazała się niewypałem. Jej ustalenia są niewiele warte i dowodzą jedynie nikczemności tych, którzy ją powołali. Kiedy w lipcu 1981 r. upubliczniono jej raport, Gierek został usunięty z PZPR, tak jakby to on był jedynym winnym porażki budowy „drugiej Polski”. Złodzieje ze średniego szczebla urzędniczego zręcznie prześliznęli się do nowej ekipy Kani i Jaruzelskiego. Część z nich 10 lat później przeobraziła się w nowych polskich kapitalistów.

Edward Gierek okazał się na koniec ofiarą swojej własnej naiwności. Wierzył, że można połączyć ogień z wodą, socjalizm marksistowsko-leninowski z zachodnim konsumpcjonizmem. Naiwnie wskazywał przy tym na Szwecję jako na wzór dla przemian polityczno-społecznych w Polsce. W końcu stał się ofiarą własnego sukcesu i popularności. W latach 70. tysiące klakierów, lizusów i karierowiczów pokornie biło mu brawa. Potem ci sami tak samo bili brawa kolejnym przywódcom tego państwa. 

Kiedy 29 lipca 2001 r. Edward Gierek zmarł w Szpitalu Śląskim w Cieszynie na pylicę płuc, żaden z tych klakierów nawet nie złożył kondolencji jego rodzinie. Nikt z nich nie przyjechał na pogrzeb. Żegnała go tylko rodzina i grupa pamiętających jego czasy emerytowanych górników. To potwierdza, że Lord Acton miał rację, mówiąc, że władza korumpuje, a władza absolutna korumpuje absolutnie.